trauma

โดย อริยตารา

พลวัตร ทำงานเป็นพนักงานขับรถฉุกเฉินที่โรงพยาบาลเอกชนแห่งหนึ่งใจกลางกรุงเทพมหานคร เขามีความตั้งใจในการทำงานเป็นอย่างยิ่งและยังเป็นที่รักของผู้ร่วมงานทุกๆคน เพราะพลวัตร หรือ "วัตร" ซึ่งเป็นชื่อเล่นที่เพื่อนๆเรียกกันเป็นปกติคนนี้ เป็นคนที่สนุกสนาน เฮฮา ปาจิงโกะ ได้ตลอดเวลา เขาไม่เคยแสดงออกถึงความก้าวร้าว หรือเกรี้ยวกราดให้ใครเห็น แถมยังชอบหยอกล้อ และแซวเพื่อนๆจนขำกลิ้งอยู่เสมอ

ภาวะเลือดออกในช่อง Anterior chamber หน้าเลนส์​ เป็นอีก ภาวะบาดเจ็บที่พลาดกันได้บ่อย ทั้งการตรวจพบและแนวทางใน การรักษา การตรวจตาผู้บาดเจ็บอยู่ในขั้น Secondary survey (ใน Primary survey ดูแค่ pupil) เมื่อผู้บาดเจ็บอยู่ในท่ายืนหรือนั่ง จะเห็นเป็นระดับของเลือดจากการตกลงสู่เบื้องล่างของเม็ดเลือด แต่หากตรวจในท่านอนหงาย จะไม่เห็นระดับดังกล่าว ถ้ามีเลือด ออกไม่มาก อาจทำให้พลาดได้ง่าย จึงต้องอาศัยความช่างสังเกต,​ช่างสงสัยของผู้ประเมิน แนวทางในการรักษา แยกออกตามกลไกการบาดเจ็บเป็น

ข้อบ่งชี้สำหรับการเปิดทรวงอกในห้องฉุกเฉิน เหลือเพียงไม่กี่ ข้อ ด้วยเหตุผลว่า พอทำหัตถการ เก็บข้อมูลไปสักพักก็พบ โอกาส รอดน้อยมาก ในต่างประเทศ กำหนดข้อบ่งชี้ที่ทำไว้ ดังนี้

1. Penetrating traumatic cardiac arrest ต้องมี

o Cardiac arrest โดยมีสัญญาณว่ามีชีวิตที่จุดเกิดเหตุ และใช้เวลานำส่งไม่เกิน 10 นาที

o SBP < 50 mmHg แม้จะได้ IV fluid resuscitation

o Severe shock และอาการที่สงสัย Cardiac tamponade

2. Blunt trauma ที่เกิด Cardiac arrest ในห้องฉุกเฉิน

3. สงสัยภาวะ Air embolism

มีการพูดถึง ABCD ในหลายเรื่องไม่ว่าจะเป็น Basic life support, Advanced cardiac life support, Trauma, Toxicology ก็เริ่มต้นคล้าย ๆ กันคือ A- Airway, B- Breathing, C- Circulation แต่พอถึงตัว D เริ่มต่างกันไปทำให้บางครั้งเกิด ความสับสนว่า พูดถึงตัว D ที่หมายถึงอะไรกันแน่ ถ้าอย่างนั้นเรา ลองมาทำความรู้จักตัว D ตัวดีของเราว่าคืออะไรบ้าง

มีเรื่องที่น่าสนใจเยอะเกี่ยวกับ Burn เช่น

· 1% burn ที่ประเมินโดยใช้ฝ่ามือของผู้บาดเจ็บ คิดจากพื้นที่ ฝ่ามือโดยไม่รวมนิ้วมือ

· 1% burn ตามกฎ rule of nine เทียบเท่ากับบริเวณ perineum

บางคนท้วงว่าถ้าบริเวณ perineum คนไข้ใหญ่กว่า ฝ่ามือ จะคิดมากกว่า 1% ได้ไหม ก็ตอบว่า ใช้กันคนละสูตร แต่ น่าจะอนุโลมว่าประมาณ 1% ตาม rule of nine ดีแล้ว ไม่อย่าง นั้นเดี๋ยวเจอปัญหาเล็กกว่าก็ต้องเก็บมาถามอีก อย่าไปคิดลึกให้ วุ่นวายครับ

เรื่องของการถูกกัด ไม่ว่าเป็นสัตว์เลื้อยคลานอย่าง งู (หลาย ชนิดบวมเฉพาะที่มาก),​ ตะขาบ(ปวดบวมแดงร้อนได้มาก) หรือ สัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมอย่าง สุนัข, แมว,​ หนู,​ ลิง กระทั่งคน (ไม่นับที่พูดเหน็บ กัดแล้วเจ็บใจ) ก็เสี่ยง ติดเชื้อด้วยกันทั้งนั้น ซึ่งเชื้อโรคตัวเด่นที่เป็นสาเหตุก็ต่างกัน เช่น

· สุนัข แมวกัด เชื้อเด่นเป็น Pasteurella Multocida มักเกิดติดเชื้อลามเร็วในช่วง 1-2 วัน ถ้านานกว่านั้นที่ 3-4 วันเป็น Staphyloccus Aureus, Streptococcus species ที่ทำให้แผลบวมแดงอักเสบ โดยพบว่าแมวกัดทำให้ติดเชื้อ ได้มากกว่าเนื่องจากแผลเล็กและลึก ล้างทำความสะอาดได้ ยากกว่า

นพ.จตุพร วิจันทร์โต
บาดแผลไหม้เป็นสาเหตุสำคัญที่ทำให้เกิดการเสียชีวิตหรือทุพลภาพควร ดังนั้นจึงควรมีการช่วยเหลืออย่างถูกต้องตั้งแต่ระยะแรกที่มีการบาดเจ็บ ซึ่งจะทำให้ลดอัตราการตายและความพิการได้

หลักการโดยทั่วไปในการดูแลรักษาผู้ป่วยคือ
- รีบพาผู้ป่วยออกจากบริเวณนั้น หรือรีบกำจัดสาเหตุของความร้อน
- ควบคุมอุณหภูมิร่างกายของผู้ป่วยและสิ่งแวดล้อม
- การให้สารน้ำ
- ป้องกันและรักษาผลแทรกซ้อนที่อาจเกิดขึ้น

ไม่รู้ว่าทุกคน เคยรู้สึกไหมว่า Trauma system คืออะไร เนื่องจากคำว่า Trauma system เป็นคำที่เราใช้กันอยู่ในชีวิตประจำวันอยู่แล้วอย่างต่อเนื่อง แต่ในความเป็นจริง Trauma system ยังเป็นคำที่มีความหมายค่อนข้างกว้าง ครอบคลุม และละเอียดอ่อน

(อ่านแล้วเริ่มรู้สึกแปลก ๆ ไหมครับ ?)

ทั้งหมดที่จะเล่าสู่กันฟังในครั้งนี้ เป็น trauma system ที่มิได้แปลมาจากหนังสือเล่มไหน ๆ แต่เป็น trauma system ตามความเข้าใจของผมเอง เพราะฉะนั้น ให้ผู้อ่านถือซะว่าเป็นการแลกเปลี่ยนประสบการณ์ดีกว่านะครับ อย่าเรียกว่าเป็นวิชาการเลยครับ

กายวิภาค

ความแรงกับการบาดเจ็บ
สิ่งที่ทำให้เกิดการบาดเจ็บ มีความสัมพันธ์กับแรงที่กระทำต่ออวัยวะนั้นๆ แรงยิ่งมาก ยิ่งทำให้เกิดการบาดเจ็บที่รุนแรงขึ้น และกินวงกว้างขึ้น

การประเมินเบื้องต้น
AMPLE :
อายุ
ประวัติการใช้ยา
ประวัติอดีต
อาหารมื้อสุดท้าย
เหตุการณ์การบาดเจ็บ

อาการและอาการแสดง

เจ็บหน้าอก อาจเจ็บมากขึ้นเวลาหายใจ หรือขยับตัว
อาจมีอาการหายใจตื้น หายใจสั้นๆ
ในบางรายที่ช็อค อาจมีอาการมึนงงศีรษะ สับสนได้