Flumazenil: A drug that make me wonder

หนึ่งในยาที่กลายเป็นตำนาน “ไม่ควรให้ในห้องฉุกเฉิน” (ทั้งที่ หลายที่ก็ยังมียาตัวนี้อยู่)

ขึ้นชื่อว่าเป็นยาต้านพิษ (antidote) นักศึกษาแพทย์,​แพทย์ หรือพยาบาลก็ให้ความสนใจ และคิดว่าจำเป็นที่จะต้องหามา หรือแค่ครอบครองไว้ก็อุ่นใจ ยาตัวนี้ออกฤทธิ์ reverse ผลของ Benzodiazepine จึงน่า จะนำมาใช้ในผู้ป่วยที่ได้รับยากลุ่ม Benzodiazepine เช่น Lorazepam, Midazolam, Diazepam เกินขนาด เพื่อให้ผู้ป่วย ตื่น แต่จากข้อมูลที่ผ่านมาพบว่า ผลไม่เป็นเช่นนั้น แม้ผู้ป่วยตื่น แต่ก็เป็นเพียงช่วงเวลาสั้น ๆ แล้วหลับต่อ (เพราะฤทธิ์ยาสั้นกว่า Benzodiazepine ที่ผู้ป่วยได้รับ) และมีบางรายชัก ซึ่งทราบกันดี ว่า ฉีดยา กลุ่ม Benzodiazepine เพื่อหยุดชัก(เพิ่ม threshold ของการชัก) การให้ยา Flumazenil จึงลดผลของยา Benzodiazepine และเท่ากับกระตุ้นให้ชักนั่นเอง อีกทั้งกรณี ที่ได้รับสารพิษหลายชนิดนอกเหนือไปจาก Benzodiazepine เช่น Tricyclic antidepressants (TCAs) เช่น amitryptyline (ที่มีพิษ ทำให้ชักและ arrhythmia) เมื่อให้ Flumazenil ไปลด threshold ชักก็เท่ากับเสริมฤทธิ์ให้พิษ TCA เด่นขึ้นมา กระตุ้นให้ชักได้

การใช้ยา Flumazenil ในการรักษาผู้ป่วยห้องฉุกเฉินที่ได้ยา กลุ่ม Benzodiazepine เกินขนาด จึงเป็นอันจบไป เหลือข้อบ่งชี้ ไว้ให้วิสัญญีแพทย์ ใช้ฉีดในช่วงฟื้นสลบหลังทำการผ่าตัดเท่านั้น ซึ่งข้อนี้ก็สนับสนุนแนวคิดที่ว่า ยาต้านพิษไม่ได้ให้ผลดีเสมอไป