D: ตัวอักษรที่ทำให้สับสน

มีการพูดถึง ABCD ในหลายเรื่องไม่ว่าจะเป็น Basic life support, Advanced cardiac life support, Trauma, Toxicology ก็เริ่มต้นคล้าย ๆ กันคือ A- Airway, B- Breathing, C- Circulation แต่พอถึงตัว D เริ่มต่างกันไปทำให้บางครั้งเกิด ความสับสนว่า พูดถึงตัว D ที่หมายถึงอะไรกันแน่ ถ้าอย่างนั้นเรา ลองมาทำความรู้จักตัว D ตัวดีของเราว่าคืออะไรบ้าง

o D (Basic life support) หรือขั้น Primary survey คือ Defibrillation โดยเริ่มจากการเปิดใช้เครื่อง Automatic external defibrillator (AED),​ ติด patch บนทรวงอก, รอวิเคราะห์คลื่นหัวใจ, สั่ง shock ถ้าเครื่องสั่งให้ทำ จากนั้น กดหน้าอกต่อ 2 นาทีหรือ 5 cycle แล้วจึงวนมาประเมิน คลื่นหัวใจอีกครั้ง

o D (Advance cardiac life support)หรือ Secondary survey คือ Differential diagnosis กระบวนการหาสาเหตุ ความผิดปกติของคลื่นหัวใจไม่ว่าจะอยู่ในกลุ่มใด (คลำชีพจรได้เป็น Bradycardia/ Tachycardia หรือคลำ ชีพจรไม่ได้) จากแต่เดิมที่เน้นเฉพาะความผิดปกติของ EKG แบบ Pulseless electrical activity (PEA) ตามหลัก 6H5T ที่ประกอบไปด้วย Hypovolemia, Hypoxia, Hydrogen ion (acidosis), Hypo/Hyperkalemia, Hypoglycemia, Hypo- thermia, Toxins, Trauma, Tamponade (cardiac), Tension pneumothorax, Thrombosis (MI,PE) เน้นให้ทีม CPR สื่อสาร แลกเปลี่ยนความคิดเห็น กันถึงสาเหตุที่ทำให้ความผิดปกติของ EKG นั้น ๆ ยังคงอยู่หรือ เหตุใดจึงทำ CPR ไม่สำเร็จ เพื่อประเมินภาวะดังกล่าว หากพบ จะได้ทำการแก้ไข

ยกตัวอย่างกรณี ผู้ป่วยเด็กประสบอุบัติเหตุหมดสติใส่ ET tube ขยับตัวเพื่อทำ chest x ray (Portable) หลังทำเสร็จพบว่า Oxygen Saturation เหลือ 77% ผู้ช่วยจึง Ventilate ปริมาตรมาก ๆ บีบถี่ ๆ ต่อมาเกิด cardiac arrest จาก EKG เข้าได้กับภาวะ PEA (Pulseless electrical activity) เมื่อลองหาสาเหตุอาจจะพบว่า เด็กมีภาวะ hypoxemia เพราะหลังทำ x ray ผู้ช่วยลืมเปิด Oxygen, ท่อ ET tube งอ และ ตำแหน่งเลื่อนหลุดลงไปที่ 24 เซนติเมตร เกิดเป็น One lung แล้วที่บีบมากขึ้นเกิดเป็น tension pneumothorax ปอดขวา เมื่อ ถามมารดาเด็กถึงสาเหตุที่หมดสติ เล่าว่าเกิดจากวิ่งเล่นแล้วถูกรถมอเตอร์ไซด์ชน พี่เลี้ยงยังเล่าอีกว่าตอนเช้าก่อนออกไปเล่นเห็น เด็กหยิบยาเบาหวานของคุณยายมาทานเล่น จึงเจาะ DTX ได้ 18 mg%,ในห้องฉุกเฉินอากาศเย็นฉ่ำ ไม่ได้ห่มผ้า เกิด hypothermia

(แค่ตัวอย่างนะครับ ชีวิตจริงไม่น่ามีเด็กโชคร้ายขนาดนั้น)

o D (Trauma) ในขั้น Primary survey คือ Disability assessment ที่รวมการประเมิน pupil และ GCS (เน้น motor บอกการพยากรณ์โรค)

o D (Toxicology) คือ Decontamination เพื่อลดการดูดซึม ของสารพิษเข้าสู่ร่างกาย ไม่ว่าจะเป็นการถอดเสื้อผ้า ล้าง ตัว ล้างตา (ทางผิวหนังและเยื่อบุตา),​ ใส่ NG tube เพื่อ lavage หรือให้ Activated charcoal, Fuller’s earth (ทางเดินอาหาร)